การเช็คอาการคอมพิวเตอร์เบื้องต้นเป็นทักษะที่สำคัญ เพราะช่วยให้เรารู้ว่าเกิดปัญหาจากส่วนใด และสามารถแก้ไขเองได้บางกรณี โดยสามารถตรวจสอบได้ตามขั้นตอนต่อไปนี้
1. ตรวจสอบปัญหาทั่วไป (ก่อนเปิดเครื่อง)
- เช็คสายไฟและปลั๊ก ว่าเสียบแน่นหรือไม่
- เช็คสวิตช์พาวเวอร์ ว่าเปิดอยู่หรือไม่
- เช็คปลั๊กไฟและ UPS/ปลั๊กพ่วง ว่าทำงานปกติหรือไม่
- ตรวจดูอุปกรณ์ภายนอก (USB, Printer, External HDD ฯลฯ) ถอดออกก่อน เพื่อดูว่าอุปกรณ์ไหนอาจทำให้บูตไม่ขึ้น
2. เปิดเครื่องแล้วดูอาการ
| อาการ | สาเหตุที่เป็นไปได้ | แนวทางแก้ |
|---|---|---|
| ไม่ติดเลย (ไม่มีไฟ ไม่มีเสียง) | PSU พัง, สายหลุด, เมนบอร์ดเสีย | เช็ค PSU, เปลี่ยนสายไฟ, ลอง PSU สำรอง |
| พัดลมหมุน ไฟติด แต่ไม่มีภาพ | การ์ดจอหลวม/เสีย, RAM หลวม/เสีย, เมนบอร์ดมีปัญหา | ถอด RAM ออกมาปัดฝุ่น ใส่ใหม่, ถอดการ์ดจอใส่ใหม่ |
| ค้างที่หน้าโลโก้ | HDD เสีย, Windows พัง, BIOS Error | เข้าหน้า BIOS, ลอง Safe Mode, ลง Windows ใหม่ |
| บูตช้า / เครื่องหน่วง | HDD เสื่อม, RAM ไม่พอ, ไวรัส | สแกนไวรัส, ล้างไฟล์ขยะ, เปลี่ยน SSD |
| เสียง “ติ๊ด” จากเมนบอร์ด (Beep code) | ปัญหาฮาร์ดแวร์ | นับจำนวนเสียง แล้วดูคู่มือเมนบอร์ดว่าหมายถึงอะไร |
3. ตรวจสอบซอฟต์แวร์เมื่อเข้า Windows ได้
- เปิด Task Manager (Ctrl + Shift + Esc) ตรวจสอบ:
- CPU, RAM, Disk ว่าใช้เกิน 90% หรือไม่
- ตรวจสอบ โปรแกรมแปลก ๆ หรือไวรัส: ใช้ Windows Defender หรือโปรแกรมแอนตี้ไวรัส
- ตรวจสอบ Driver: อัพเดตไดรเวอร์ที่ขาดหายหรือแสดงสัญลักษณ์ (!) ใน Device Manager
4. ทดสอบฮาร์ดแวร์เบื้องต้น
- RAM: ใช้
Windows Memory Diagnostic - HDD/SSD: ใช้
chkdskหรือโปรแกรม CrystalDiskInfo - อุณหภูมิ CPU/GPU: ใช้โปรแกรม HWiNFO หรือ Core Temp
5. ฟังเสียง/ดูอาการเพิ่มเติม
- มีเสียงพัดลมดังผิดปกติ? → ตรวจสอบฝุ่นหรือพัดลมเสีย
- จอฟ้า (BSOD)? → จด Error Code เพื่อวิเคราะห์สาเหตุ
- มีไฟกระพริบที่คีย์บอร์ด/เมนบอร์ด? → อาจเป็นรหัสแจ้งปัญหา ให้เช็คคู่มือรุ่นนั้น ๆ